ΑΜΦΙΛΟΧΙΚΟ ΑΡΓΟΣ

ΤΟ  ΑΜΦΙΛΟΧΙΚΟ   ΑΡΓΟΣ ΑΝΗΚΕΙ  ΣΤΑ  ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΙΑ  ΤΟΥ  ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ  ΑΜΠΕΛΑΚΙΟΥ  ΑΜΦΙΛΟΧΙΑΣ  ΚΑΙ  ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ  ΘΕΣΗ  ΚΑΙΝΟΥΡΙΟ  ΤΟΥ  ΕΝ  ΛΟΓΩ  ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ
Πρωτεύουσα του αρχαίου κράτους της Αμφιλοχίας ήταν το Αμφιλοχικό Άργος και βρισκόταν πάνω από το Ν.Α. τμήμα του μυχού του Αμβρακικού κόλπου στις όχθες του ποταμού Ινάχου. Κατά την μυθική παράδοση ήταν αποικία του Πελοποννησιακού Άργους, που ιδρύθηκε μετά την άλωση του Ιλίου από φυγάδες Αργείους υπο τον Αμφίλοχο, γιο του Αμφιαράου, ο οποίος έδωσε το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας του στην πόλη (Θουκυδ. Β΄ 68. Παυς. Β΄ 18,5 *. Απολλόδ. Γ΄ 7,7. Σέφ. Βυζ. Εν.λ. «Αμφιλοχίοι») ή από τον αδερφό του Αμφιλόχου Αλκμαίωνα («Έφορος» Στράβ. Ζ΄ 325κ. εξ.). Πιθανώς όμως επειδή η πεδιάδα ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων παραθαλάσσια να καλείται Άργος και να κατοικήθηκε για πρώτη φορά από κατοίκους της γειτονικής Αμβρακίας, αποικίας των Κορινθίων. Αυτό συμπεραίνεται και από την μαρτυρία του Θουκυδίδη σύμφωνα με την οποία, πολλές γενιές μετά την ίδρυση του Αμφιλοχικού Άργους εγκαταστάθηκαν εκεί και αναμίχτηκαν με τους κατοίκους του, Αμβρακιώτες, που προσκλήθηκαν απ’ τους Αμφιλόχους σαν «συγκάτοικοι» για την αντιμετώπιση προφανώς εχθρικού κινδύνου κατά του κράτους. Οι νέοι άποικοι όμως νωρίς έδιωξαν τους Αργείους, τους παλαιούς κατοίκους της πόλης οι οποίοι έθεσαν τους εαυτούς τους κάτω από την προστασία των Ακαρνάνων και ζήτησαν την βοήθεια των Αθηναίων. Οι τελευταίοι έστειλαν ναυτικές δυνάμεις υπό τον Φορμίωνα που κατέκτησε το Άργος και πούλησε τους Αμβρακιώτες κατοίκους σαν δούλους. Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Αμφίλοχοι και Ακαρνάνες με αρκετά στενές σχέσεις μεταξύ τους. Πιθανόν τότε να ορίστηκε να συνέρχονται σε κοινό δικαστήριο που έδρευε στις Όλπες(αρχαία πόλη κοντά στον σημερινό οικισμό Μπούκα, θέση Αγριλοβούνι) για την επίλυση των διαφορών τους (πρβλ. Θουκυδ. Γ. 105, 1).



Το καλοκαίρι του 430 π.Χ. οι Αβρακιώτες βοηθούμενοι από Χάονες και άλλους Βάρβαρους, εισέβαλαν στην Αμφιλοχία και έγιναν κύριοι της υπαίθρου φτάνοντας μέχρι το Άργος. Δεν μπόρεσαν όμως να καταλάβουν την πόλη και επέστρεψαν στην πατρίδα τους. (Θουκυδ. Β’ 68,9)

ο ίδιο επαναλήφθηκε λίγα χρόνια αργότερα το 426 π.Χ. οπου οι Αμβρακιώτες εκστράτευσαν εναντίον του Άργους και κατέλαβαν τις οχυρωμένες Όλπες των οποίων οι δυνάμεις ενισχύθηκαν από τον στρατηγό των Λακεδαιμονίων Ευρύλοχο. Τους Ακαρνάνες και Αμφιλόχους έσωσε τότε η επέμβαση του Αθηναίου στρατηγού Δημοσθένη στον οποίο ανατέθηκε και η αρχηγία του στρατού. Ο τελευταίος νίκησε πρώτα τους ενωμένους αντιπάλους στις Όλπες - όπου σκοτώθηκε ο Ευρύλοχος - και ακολούθως τους Αμβρακιώτες στο στενό τις Ιδομένης. Κατά τον Θυκυδίδη, που περιγράφει τα γεγονότα, θα επιτυγχάνονταν από τον Δημοσθένη και αυτή η άλωση της Αμβρακίας όμως οι Ακαρνάνες και οι Αμφίλοχοι φοβούμενοι τυχόν εγκατάσταση σε αυτήν των ισχυρών Αθηνάιων, υπόγραψαν συμφωνία, μετά τη λήξη των εχθροπραξιών, με τους Αμβρακιώτες τους οποίους και θεωρούσαν λιγότερο επικίνδυνους γείτονες (πρβλ. Θουκυδ. Γ’ 114, 3).


Οι γνώσεις για την ιστορία του Αμφιλοχικού Άργους και της Αμφιλοχίας κατά τους δύο επόμενους αιώνες (4ο και 3ο π.Χ.) είναι λίγες. Γύρω στο 390 π.Χ. αναφέρεται συμμαχία Ακαρνάνων, Αιτωλών και Αργείων (Αμφιλόχων) με την Σπάρτη (πρβλ. Ξενοφ. Αγης. Β’ 20).


Ακολούθως φαίνεται πως ο εκ των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου, Βασιλιάς της Μακεδονίας Κάσσανδρος, υπόταξε τους Αμφιλόχους και τους Αμβρακιώτες, ενώ μερικά χρόνια αργότερα ο γιος του Κάσσανδρου, Αλέξανδρος, επειδή ήρθε σε σύγκρουση με τον αδερφό του Αντίπατρο, ζήτησε την βοήθεια του Βασιλιά της Ηπείρου Πύρρου ο οποίος πήρε σαν «μισθό» τις Στυμφαία και Παραναία της Μακεδονίας και «των επικτήτων εθνών Αμβρακίαν, Ακαρνανίαν, Αμφιλοχίαν» (Πλουτ. Πύρρ. 6). Τους τελευταίους χρόνους του 3ου π.Χ. αιώνα οι Αργείοι μαζί με τους Αμφιλόχους ανήκουν στην Αιτωλική Συμμαχία.



Γύρω στο 190 π.Χ. η Αμφιλοχία καταλαμβάνεται από τον Φίλλιπο τον Γ΄ αλλά παρέμεινε Μακεδονική για ελάχιστο διάστημα, καθότι τον επόμενο χρόνο (189 π.Χ) απελευθερώνεται από τον στρατηγό των Αιτωλών Νίκανδρο και επανασυνδέεται με την Αιτωλική Συμμαχία (Πολύβ. ΚΑ΄ 25, 3 Λίβ. ΧΧΧΧΙΙΙ 3,3 Κ. εξ.)



Συγχρόνως μνημονεύεται λεηλασία της χώρας από τον Περσέα, ενώ την ίδια χρονιά (189 π.Χ) ο Ρωμαίος ύπατος, Φούλβιος Νοβιλιώρ, μετά την κατάληψη της Αμβρακίας έφτασε μέχρι το Αμφιλοχικό Άργος και στρατοπέδευσε κοντά σ’ αυτό, τελικά όμως άφησε την πόλη και την υπόλοιπη χώρα στους Αιτωλούς - οι οποίοι στο μεταξύ είχαν αποδεχτεί τους όρους ειρήνης των Ρωμαίων - και επέστρεψε στην Αμβρακία. Οι Αργείοι και άλλοι Αμφίλοχοι παρέμειναν στην Αιτωλική μέχρι το 167 π.Χ. οπότε και αποσκίρτησαν, αφού πιθανώς συγκρότησαν δική τους αυτόνομη πολιτική κοινότητα (πρβλ. Διόδ. ΧΧΧΙ 8,6 εκδ. Dind.). Με την ίδρυση της Νικόπολης από τον Οκταβιανό Αύγουστο - σε ανάμνηση της νίκης τους το 31 π.Χ. στο Άκτιο - το Αμφιλοχικό Άργος παρακμάζει και ερημώνεται, επειδή οι κάτοικοι του καθώς και άλλων περιοχών της Β.Δ. Ελλάδας μετοίκησαν στη νέα πόλη. (Παλαί. Ανθολ. Ζ΄ 553). Παρ’ όλα αυτά η πρωτεύουσα των Αμφιλόχων Άργος, μνημονεύεται και από μερικούς μεταγενέστερους συγγραφείς (Πλιν. Nat. Hist IX, 5΄ Πτολεμ. Γεωργ. Γ΄ 14, 6).



Η θέση του Αμφιλοχικού Άργους πρέπει να αναζητηθεί κοντά στη μοναδική πεδιάδα της Αμφιλοχίας, στη θέση Καινούργιο (του Δημοτικού Διαμερίσματος Αμπελακίου) όπου σώζονται ερείπια αρχαίας πόλης. Η άποψη αυτή συμφωνεί και με την πληροφορία του Πολύβιου, κατά την οποία το Άργος απείχε απ’ την αρχαία Αμβρακία 180 στάδια, δηλαδή όση ακριβώς είναι η απόσταση αυτή απ’ τη θέση των ερειπίων στο Καινούργιο. Δημιουργεί όμως αντιρρήσεις το γεγονός ότι τα ερείπια αυτά βρίσκονται σε απόσταση 2 χλμ. από τη θάλασσα, ενώ από τον Θουκυδίδη (Γ’ 105, 1) η πόλη αναφέρεται σαν επιθαλάσσια. Ίσως όμως αυτό να σημαίνει πως το Αμφιλοχικό Άργος ήταν στην περιοχή της θάλασσας και πιθανώς η χωρίζουσα την πόλη από την παραλία μικρή προσχωσιγενής πεδιάδα να αποτελούσε όρμο αυτής (βλ. L. Henzey “Le mont Olympe et l’ Acarnanie” 6.287 Κ. εξ.). Πιθανόν στους χρόνους του Πελοποννησιακού πολέμου το Αμφιλοχικό Άργος ήταν πλησιέστερα προς τη θάλασσα απ’ ότι αργότερα - κατά την Ελληνιστική εποχή - όταν το εγκατέλειψαν οι κάτοικοι του.



Το Αμφιλοχικό Άργος προστατευόταν από ισχυρά τείχη ενισχυμένα με πύργους, ερείπια τους σώζονται σε πολλά σημεία, όπως στο λόφο της Λίμπας, όπου ο Leake τοποθετεί την Ακρόπολη της πόλης. Είναι όπως και του Στράτου, μόνο ψευδοϊσοδομικά και δεν παρουσιάζουν πουθενά, ούτε στη βάση, λείψανα πολυγωνικού τρόπου. Φαίνεται πως δεν ανήκουν σε πολύ παλιά εποχή, οπωσδήποτε όμως είναι προϋφιστάμενα του Ε’ π.Χ. αιώνα.



Οι κατά καιρούς ερευνήσαντες την περιοχή αναφέρουν θεμέλια οικοδομημάτων, κατάλοιπα περιβόλου ναού πιθανώς, καθώς και θεάτρου, από την αρχαία πόλη προέρχονται, επίσης, πολλά αρχιτεκτονικά μέλη (όπως σπόνδυλοι δωρικών κιόνων και κομμάτια πεσσών) τα οποία βρίσκουμε και στο Ηρώο της Καλυδώνας και στην Απολλωνία της Ηπείρου. Κατά μήκος των δρόμων της πόλης αποκαλύφθηκαν πολυάριθμοι τάφοι απλής κατασκευής αλλά επιμελημένοι.



Συνάμα σώζονται αρκετά νομίσματα από το Αμφιλοχικό Άργος, τα παλαιότερα χρονολογούνται γύρω στον 4ο π.Χ. αιώνα και είναι στατήρες Κορινθιακού τύπου, των μεταξύ 360 και 250 π.Χ. χρόνων, με παράσταση Πηγάσου και τις επιγραφές Α, ΑΡ, ΑΡΓΕΩΝ, ΑΡΓΕΙΩΝ, αργότερα δε ΑΜΦΙ, ΑΜΦΙΛΟΧΩΝ. Συχνά πάνω στα νομίσματα απαντώνται παραστάσεις πολεμικών εμβλημάτων (αιχμή λόγχης, ακόντιο, μεσάγκυλο, κ.α.). Έχουν βρεθεί επίσης χάλκινα δύο τύπων, όπου στο πρώτο εικονίζεται στην μπροστινή όψη κεφάλι νέου (ίσως ο Ερμής) με κοντά μαλλιά και στην πίσω σκύλο, ενώ στο δεύτερο κεφάλι Αθηνάς και κουκουβάγια.